Wypadek przy pracy - przyczynienie się do niego przez pracownika
Często w naszej pracy niestety spotykamy
się z różnymi zapytaniami pracodawców w zakresie wypadków przy pracy. I w
dzisiejszym artykule chcielibyśmy Państwu przedstawić sytuację związaną
z przyczynieniem się pracownika do wypadku przy pracy, któremu uległ.
Na
wstępie należy przypomnieć, czym jest wypadek przy pracy. Otóż zgodnie z
ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych [1] - za
wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z
pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
-
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego
ze stosunku pracy.
Natomiast na
równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń
określonych w ww. ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik
uległ:
-
w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone
powyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika,
które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Należy pamiętać, że aby można było mówić o wypadku pracownika przy pracy ww. przesłanki muszą wstąpić łącznie.
Zatem jeśli któraś z tych przyczyn nie wystąpiła to nie można mówić o
wypadku przy pracy, np. uraz, który następuje wyłącznie na skutek
nagłego rozwoju (ujawnienia się, pogorszenia, pogłębienia) schorzeń
samoistnych, wewnętrznych stwierdzanych u poszkodowanego przed
wypadkiem, bez zadziałania czynnika zewnętrznego, nie jest skutkiem
wypadku.
A co w sytuacji jeśli pracownik przyczynił się do wypadku,
np. z uwagi na to, że nie założył odzieży i środków ochronnych, bo np.
spieszył się, gdyż spóźnił się do pracy? Wówczas, jeśli wyżej wskazane
przesłanki zostały spełnione (uraz, zdarzenie nagłe, przyczyna
zewnętrzna, związane z pracą – wykonywanie zwykłych czynności), to
zgodnie z kolejnymi przepisami ww. ustawy świadczenia wypadkowe,
wymienionej w tej ustawie nie przysługują, a to dlatego, że przyczyną
wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów
dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego
umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Niemniej jednak zdarzenie
takie należy zakwalifikować jako wypadek przy pracy. Ponadto świadczenia
z ubezpieczenia wypadkowego nie
przysługują również ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości
lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych,
przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. W tym
miejscu warto przywołać jedno ze starszych orzeczeń Sądu Najwyższego,
który jest jednak nadal aktualne, a z którego wynika, że „przez
działanie z rażącym niedbalstwem należy rozumieć między innymi sytuacje,
w których poszkodowany pracownik zdaje sobie sprawę z grożącego mu
niebezpieczeństwa, gdyż zwykle ono występuje w danych okolicznościach
faktycznych, tak że każdy człowiek o przeciętnej przezorności ocenia je
jako ewidentne – a mimo to, z naruszeniem przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy, naraża się na to niebezpieczeństwo, ignorując następstwa
własnego zachowania się” [2].
Jednak, aby pracodawca był zwolniony z obowiązku wypłaty świadczeń, niezbędne jest ustalenie okoliczności wypadku i skrupulatne udowodnienie, że wyłączną przyczyną zdarzenia było naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia
– spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Przepis wyraźnie wskazuje, że mowa o sytuacjach, gdy ewidentnie wina
leży po stronie pracownika. Natomiast w przypadkach, gdy wypadek jest
spowodowany częściowo z winy pracodawcy, wówczas zasadne jest przyznanie
i wypłata świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego i zwolnienie
poszkodowanego z odpowiedzialności za spowodowanie wypadku [3]. Winę lub
rażące niedbalstwo należy zatem konkretnie udowodnić. Nie wystarczy
wykazanie nieprzestrzegania przepisów bhp [4]. Rażące niedbalstwo
zachodzi w sytuacji, gdy poszkodowany pracownik podejmuje działania z
naruszeniem powołanych przepisów, chociaż mógł i powinien był
przewidzieć grożące mu niebezpieczeństwo, które zwykle występuje w
danych okolicznościach faktycznych. Jest to zachowanie graniczące niemal
z umyślnością i zachodzi wówczas, gdy pracownik przewiduje skutki swego
zachowania, lecz spodziewa się ich uniknąć, bądź skutków tych nie
przewiduje, choć może i powinien je przewidzieć [5].
Kończąc
niniejszy artykuł warto wspomnieć jeszcze o obowiązku pracodawcy
wynikającym z rozporządzenia w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn
wypadków przy prac, a mianowicie, że pracodawca jest zobowiązany do
stwierdzenia w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem
przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo
pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, a kwestia ta
wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących
podstawę takiego stwierdzenia [6].
1.
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych z dnia 30 października 2002 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1205)
2. Wyroku SN Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 6 sierpnia 1976 r., III PRN 19/76, OSNCP 1977 nr 3, poz. 55
3. Wyrok SN - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 8 lipca 2009 r., I PK 37/09, MoPr 2009 nr 12, str. 619,
4.
Wyrok SN- Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 23
listopada 2004 r., II UK 30/04, MoPr 2005 nr 1, str. 342,
5.
Wyrok SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 15
czerwca 1999 r., II UKN 2/99, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 663
6.
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i
przyczyn wypadków przy pracy z dnia 1 lipca 2009 r. (Dz.U. Nr 105, poz.
870)
Komentarze
Prześlij komentarz