Czy można kierować na badania pracownika, który ma ważne badania okresowe
Czy można kierować na badania pracownika, który ma ważne badania okresowe
Na każdym pracodawcy
spoczywa obowiązek zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy. Obowiązek ten obejmuje, w ramach profilaktycznej ochrony zdrowia pracownika,
nie tylko przestrzeganie ogólnie uznawanych norm w tym zakresie, lecz również uwzględnianie
indywidualnych przeciwwskazań zwianych ze stanem zdrowia lub osobniczymi
skłonnościami pracownika. Jednym z kluczowych elementów profilaktyki są badania
lekarskie, których celem jest ustalenie, czy pracownik może realizować swoje
obowiązki w warunkach występujących na danym stanowisku pracy. W gestii
pracodawcy leży zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Obowiązek ten wynika z Konstytucji RP (art. 66) i przepisów prawa
międzynarodowego oraz z przepisów prawa pracy. Szczegółowo obowiązki pracodawcy
w tym zakresie określają przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1043,
z późm. zm., zwany dalej: k.p.) oraz
przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja
1996 r. w sprawie przeprowadzania badań
lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami
oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
(Dz. U. z 2016 r. poz. 2067). Każdy
pracodawca, bez względu na stan zatrudnienia, jest zobowiązany do zapewnienia swoim
pracownikom profilaktycznej opieki zdrowotnej. W tym celu zawiera umowę
z podstawową jednostką służby medycyny pracy o przeprowadzanie badań pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne wynikające z ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1175, z póżn. zm.).
z podstawową jednostką służby medycyny pracy o przeprowadzanie badań pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne wynikające z ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1175, z póżn. zm.).
Przywołane
regulacje prawne (art. 229 k.p.) wyróżniają następujące rodzaje badań profilaktycznych:
1)
wstępne – podlegają im osoby
przyjmowane do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska
pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują
czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe dla zdrowia. Po zmianie
art. 229 k.p. od 1 kwietnia 2015 r. wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:
a) przyjmowane ponownie
do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o
takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu
poprzedniego stosunku pracy z tym
pracodawcą.
b) przyjmowane do pracy
u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub
wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy,
jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań
do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a
pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na
danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac
szczególnie niebezpiecznych
2)
okresowe – podlegają im w
zasadzie tylko pracownicy, którym skończył się termin obowiązywania badań
lekarskich.
3)
kontrolne – podlegają im
pracownicy w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, w celu ustalenia
zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Wstępne
badania lekarskie mają na celu ocenę przydatności kandydata do pracy na
konkretnym stanowisku. W tym miejscu
należy zauważyć, że badania wykonane przez pracownika dla potrzeb zatrudnienia
u jednego pracodawcy nie mogą zastąpić badań wstępnych, uwzględniających
konkretne stanowisko pracy i warunki pracy u innego pracodawcy, u którego ma on
zostać zatrudniony, jeżeli zatrudnienie dotyczy stanowiska pracy, na którym
występują innego typu zagrożenia dla zdrowia.
Okresowe badania lekarskie
służą profilaktyce i są podstawowym
elementem wykrywania chorób zawodowych. W praktyce często zdarza się, że
pracownicy zatrudnieni na tych samych stanowiskach pracy otrzymują od lekarza
zaświadczenia lekarskie zawierające różne i często rozbieżne terminy kolejnych badań
okresowych.
Taka sytuacja jest
dopuszczalna, ponieważ o częstotliwości i zakresie badań okresowych decyduje lekarz
sprawujący opiekę profilaktyczną nad pracownikami, kierując się wskazówkami
metodycznymi w sprawie przeprowadzania badań. Są one zawarte w załączniku do powołanego
rozporządzenia z 30 maja 1996 r. w sprawie badań profilaktycznych.
Częstotliwość i zakres badań mogą być różne w odniesieniu do poszczególnych
pracowników w zależności od zajmowanych przez nich stanowisk pracy oraz ich
stanu zdrowia. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne może poszerzyć
jego zakres o dodatkowe badania specjalistyczne, jak również wyznaczyć krótszy
termin następnego badania, niż to określono we wskazówkach medycznych, jeżeli
stwierdzi, że jest to niezbędne do
prawidłowej oceny stanu zdrowia pracownika. Takie stanowisko potwierdza również
Departament Nadzoru i Kontroli Głównego Inspektoratu Pracy w piśmie z 14
stycznia 2013 r. w sprawie stosowania profilaktycznej opieki zdrowotnej przez
pracodawcę (znak pisma: GNN-93-0503-7/12).
Odnosząc się do pytania tj. czy można kierować na badania pracownika,
który ma ważne badania okresowe, wskazać należy na zapisy rozporządzenia Ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich
wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 2067).
W myśl normy określonej w § 6 pkt 1
ww. rozporządzenia, zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami,
niezbędnej z uwagi na warunki pracy, obejmuje w przypadkach, o których mowa w §
1 ust. 1 pkt 4 lit. b, f i g ‒ przeprowadzenie
badań lekarskich poza terminami wynikającymi
z częstotliwości wykonywania badań okresowych i orzekanie o możliwości wykonywania dotychczasowej pracy. Skierowanie na badania lekarskie wydaje pracodawca po zgłoszeniu przez pracownika niemożności wykonywania dotychczasowej pracy. Reasumując ustawodawca wskazał wprost, iż może skierować pracownika na badania lekarskie poza terminami wynikającymi
z częstotliwości wykonywania badań okresowych tylko w przypadkach wskazanych w § 1 ust. 1 pkt 4 lit. b, f i g rozporządzenia, tj.:
z częstotliwości wykonywania badań okresowych i orzekanie o możliwości wykonywania dotychczasowej pracy. Skierowanie na badania lekarskie wydaje pracodawca po zgłoszeniu przez pracownika niemożności wykonywania dotychczasowej pracy. Reasumując ustawodawca wskazał wprost, iż może skierować pracownika na badania lekarskie poza terminami wynikającymi
z częstotliwości wykonywania badań okresowych tylko w przypadkach wskazanych w § 1 ust. 1 pkt 4 lit. b, f i g rozporządzenia, tj.:
-
w razie konieczności przeniesienia pracownika
do innej pracy ze względu na stwierdzenie szkodliwego wpływu wykonywanej pracy
na zdrowie pracownika (art. 55 § 1 k.p.),
-
w
razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby
zawodowej(art.230 § 1 k.p.),
-
w
razie stwierdzenia niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy
u pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy lub u którego stwierdzono chorobę zawodową, lecz nie zaliczono go do żadnej z grup inwalidów (art.231 k.p.).
u pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy lub u którego stwierdzono chorobę zawodową, lecz nie zaliczono go do żadnej z grup inwalidów (art.231 k.p.).
Powyższe koresponduje z zapisami art. 229 § 6 k.p. w myśl, którego pracodawca ponosi koszty badań wstępnych, okresowych i kontrolnych, a także inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej tj. w § 6 ww. rozporządzenia.
W przedmiotowej sprawie wskazać
również należy na wyrok Sądu Najwyższego (sygn. akt I PK 44/02) w uzasadnieniu
którego Sąd stwierdził, iż "aktualnym
orzeczeniem lekarskim w rozumieniu tego przepisu jest orzeczenie wydane po
przeprowadzeniu badań w trybie określonym przepisami rozporządzenia Ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja
1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich
wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, stwierdzające stan zdrowia
pracownika w dniu, w której pracownik ma być dopuszczony do pracy. Orzeczenie wydane przed dopuszczeniem
pracownika do pracy zachowuje aktualność w okresie wymienionym w tym orzeczeniu, jednak staje się nieaktualne w przypadku
wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę w stanie
zdrowia. Taką sytuację przewiduje przepis art. 229 § 2 k.p., który stanowi, że
w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni spowodowanej
chorobą pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia
zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku."
Kontynuując poruszaną problematykę
wskazać należy, że badania profilaktyczne przeprowadza się na podstawie
skierowania wydanego przez pracodawcę. W treści skierowania osoby przyjmowanej
do pracy należy wskazać stanowisko pracy, na którym ta osoba jest lub ma być
zatrudniona oraz podać informacje o występowaniu na nim czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków
uciążliwych, a także aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach. W sytuacji, kiedy pracownik wykonuje prace
na więcej niż jednym stanowisku pracy, przepisy nie wykluczają tego, aby
pracodawca wskazał je wszystkie w skierowaniu (np. nieetatowe kierowanie
pojazdem służbowym).
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy
jest, zgodnie z art. 229 § 4 k.p. niedopuszczenie do pracy osoby bez aktualnego
orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do podjęcia pracy na
określonym stanowisku.
W zakresie obowiązków
pracodawcy pozostaje właściwe określenie treści skierowania na badania
lekarskie. Należy zaznaczyć, że niewskazanie stanowiska albo brak określenia
istotnych zagrożeń może doprowadzić do podjęcia przez lekarza niewłaściwej
decyzji w zakresie dopuszczalności zatrudnienia badanego. Jak wyjaśnił Sąd
Najwyższy w wyroku z 27 stycznia 2011 r. (sygn. akt II PK 175/10) pracodawca powinien: (…)
z należytą starannością podejmować niezbędne działania w tym zwłaszcza wyraźnie
nakazane przez prawo, jak działania określone w § 4 ust. 2 pkt. 4
rozporządzenia z dnia 30 maja 1996 r. (...) zmniejszające do minimum ryzyko
utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu pracowników. W uzasadnieniu do powołanego
wyroku sąd zauważył, że brak informacji o występowaniu na
stanowisku pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych
oraz brak aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia, mających na celu ukierunkowanie badań profilaktycznych, może wpłynąć
na zaniechanie wykonania odpowiednich badań medycznych wynikających ze
wskazówek metodycznych i prowadzić do naruszenia wynikającego z art. 15 k.p.
obowiązku pracodawcy zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz prowadzić do negatywnych konsekwencji zdrowotnych dla
pracownika, a w ostateczności także sankcji względem pracodawcy.
Jednocześnie wskazać należy, że za czas
przeprowadzania badań przysługuje wynagrodzenie (art. 229 § 3 k.p) natomiast
okres oczekiwania na wyznaczenie wizyty u lekarza uważa się
za nieobecność usprawiedliwioną, ale bezpłatną, albo za czas
płatny wynagrodzeniem przestojowym zgodnie z art. 81 §1 k.p. Podwładny ma prawo do takiego wynagrodzenia, jeżeli
był gotowy do świadczenia pracy i doznał przeszkód z przyczyn
dotyczących pracodawcy. SN interpretuje te przeszkody szeroko, ale warunkiem otrzymania pensji jak
za przestój jest gotowość do wykonywania pracy, co wyklucza
niezdolność spowodowaną chorobą. Prowadzi to do wniosku,
że u pracownika, który zwleka z zapisaniem się
na termin badania kontrolnego, mamy do czynienia z nieobecnością
bezpłatną - art. 81 § 2 k.p. Można
natomiast wypłacić wynagrodzenie z art. 81 § 1 k.p., jeżeli wynik badania
przesądza o zdolności do jej świadczenia i nie ma dowodów
wskazujących na jej brak w okresie oczekiwania na badania.
Jednak opinie ekspertów dotyczące tego problemu są podzielone. Pracownik może
na dni, podczas których oczekuje na wizytę u lekarza, wziąć
urlop wypoczynkowy. Natomiast pracodawca nie może go do tego zmusić. Nie
wolno mu też dopuścić zatrudnionego do pracy w oczekiwaniu
na wynik badania. Zgodnie z art. 229 § 3 k.p. w razie przejazdu na badania
do innej miejscowości pracownikowi
przysługują należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad
obowiązujących przy podróżach służbowy
Bardzo fajny wpis. Pozdrawiam.
OdpowiedzUsuńInteresujący artykuł. Badania okresowe są obowiązkowe i najlepiej wybrać sprawdzoną przychodnię, która wykona je profesjonalnie i rzetelnie.
OdpowiedzUsuńhttps://pramed.pl/badanie/badania-okresowe-medycyny-pracy/badania-okresowe/